Egzekucja długu to proces, w którym komornik działa na polecenie wierzyciela w celu odzyskania należności od dłużnika.

Jest to jeden z etapów windykacji na drodze prawnej. Dochodzi do niego wówczas, gdy:

1. dłużnik nie spłacił długu na drodze windykacji polubownej,
2. sąd (w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym lub tradycyjny) wydał wyrok oraz nakaz zapłaty,
3. wyrok się uprawomocnił (co następuje po dwóch tygodniach od momentu wręczenia pozwanemu wyroku, jeśli ten nie złożył apelacji),
4. wierzyciel złożył wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności, a sąd tę klauzulę nadał.

Gdy powyższe kroki zostaną wykonane, komornik może przystąpić do pracy. Tylko jak zgłosić sprawę do komornika i go wybrać?

Jak wybrać komornika?

Wybór komornika należy do wierzyciela, a odbywa się to na podstawie jego wniosku.

Wierzyciel wybiera komornika z listy komorników prowadzonej przez Ministra Sprawiedliwości.

Komornik działa na obszarze swojego rewiru. Granice rewiru komornika są takie same, jak obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. W jednym rewirze może działać więcej niż jeden komornik. A tych, zgodnie z danymi przedstawionymi przez Krajową Radę Komorniczą, jest w Polsce 2198.

Komornika właściwego dla danego rewiru można odszukać dzięki wyszukiwarce na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Komornikiem właściwym do zajęcia się daną sprawą jest komornik z rewiru, w którym dłużnik ma miejsce zamieszkania (lub siedzibę). Jeśli jednak komornik dokonuje egzekucji długu z nieruchomości dłużnika, to czynnikiem decydującym jest miejsce położenia tej nieruchomości.

Biorąc pod uwagę fakt, że w jednym rewirze może działać więcej niż jeden komornik, wierzyciel może wybierać spośród kilku z nich. Istnieje kilka kryteriów, którymi należy się kierować podczas wyboru komornika.

Przede wszystkim warto wziąć pod uwagę lokalizację jego kancelarii. Im bliżej do dłużnika, tym lepiej, bo zaliczkę za koszty przejazdu płaci wierzyciel. Warto też sprawdzić, jakimi opiniami w Internecie cieszy się dana kancelaria, ale nie polegać przy tym jedynie na średniej ocen np. na Google Maps – te mogą pochodzić także od dłużników.

Dobrym pomysłem będzie też sprawdzenie strony danej kancelarii, aby dowiedzieć się, czy komornik zamieszcza informacje o licytacji ruchomości i nieruchomości oraz jak często to robi (czy aktywnie działa w celu uzyskania wysokiej skuteczności prowadzonych egzekucji).

Wybór komornika spoza rewiru

W niektórych sytuacjach dłużnik lub wierzyciel mogą zgłosić do sądu wniosek o wyznaczenie innego komornika, jeśli uznają to za konieczne.

Nie oznacza to jednak, że można wybrać dowolnego komornika działającego w kraju – wybór jest ograniczony do komorników na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się kancelaria z rewiru właściwego.

Jeśli wierzyciel decyduje się na wybór komornika spoza rewiru, to oprócz podstawowych dokumentów (o których za chwilę) musi złożyć do sądu oświadczenie, że korzysta z prawa wyboru komornika.

Kiedy wybór komornika nie jest możliwy?

Wybór komornika spoza rewiru nie zawsze jest możliwy. Dzieje się tak, gdy:

• egzekucja odbywa się z nieruchomości,
• dotyczy wydania nieruchomości,
• dotyczy opróżnienia pomieszczeń, w tym lokali mieszkalnych, z osób lub rzeczy,
• przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio.

Wówczas sprawę prowadzi komornik z rewiru, w którym znajduje się nieruchomość.

Warto też zaznaczyć, że komornik nie może odmówić przyjęcia sprawy, która jest właściwa dla jego rewiru. Inaczej wygląda to w przypadku komorników spoza jego granic. Jeśli taki komornik:

• ma duże zaległości,
• niską skuteczność,
• dużo spraw w swojej kancelarii,

Może wtedy odmówić przyjęcia sprawy spoza swojego rewiru.

Warto też zaznaczyć, że wybór komornika spoza rewiru to dodatkowe koszty dla wierzyciela. To właśnie on płaci za transport i zakwaterowanie dla komornika (i innych pracowników jego kancelarii).

Jak wygląda egzekucja długu przez komornika?

Gdy sąd wydał odpowiedni wyrok i nałożył na niego wspomnianą wcześniej klauzulę, a komornik został wyznaczony, można przejść do procedury egzekucji długu. Oto, jak należy zgłosić sprawę do komornika.

Aby rozpocząć cały proces, należy:

• złożyć wniosek do komornika, w którym wskażemy m.in. nasze dane, dane dłużnika, wysokość należności etc. (odpowiednie wzory można znaleźć na stronach internetowych kancelarii komorniczych),
• dołączyć do wniosku tytuł wykonawczy z klauzulą wykonalności nadaną przez sąd, który jest podstawą egzekucji komorniczej,
• dołączyć do wniosku oświadczenie o wyborze komornika spoza rewiru (jeśli się na taki decydujemy).

Wniosek powinien też zawierać informacje o majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona egzekucja. Jeśli nimi nie dysponujemy, możemy zlecić komornikowi ich zdobycie.

Jak wygląda postępowanie komornicze?

Komornik rozpoczyna egzekucję, próbując najpierw uzyskać od dłużnika dobrowolną zapłatę należności. Jeśli to się nie powiedzie, komornik może zająć ruchomości dłużnika, takie jak meble czy sprzęt elektroniczny, a następnie je sprzedać, aby uzyskać pieniądze na pokrycie długu.

Komornik może również zająć wynagrodzenie dłużnika lub jego rachunki bankowe.

Zajęcie wynagrodzenia (lub innego stałego źródła dochodu, np. emerytury) komornik dokonuje, wysyłając odpowiednie pismo do pracodawcy lub organu, np. do ZUSu.

Rachunek bankowy komornik sądowy zajmuje, wysyłając pismo do banku prowadzącego konto dla dłużnika. Zajęcie ruchomości jest z kolei potwierdzane odpowiednim protokołem.

Aby komornik mógł zająć ruchomości dłużnika, musi sporządzić ich spis. Następnie zajęte rzeczy trafiają na licytację, a uzyskane w ten sposób pieniądze przekazywane są wierzycielowi. Komornik nie może jednak zająć wszystkich rzeczy należących do dłużnika (o wyjątkach za chwilę).

Komornik o swoich działaniach informuje zarówno dłużnika, jak i wierzyciela. W przypadku skutecznej egzekucji pieniądze (pochodzące zarówno z rachunku bankowego dłużnika, jak i ze sprzedaży jego rzeczy) trafiają na konto bankowe wskazane przez wierzyciela.

Tak dzieje się w przypadku, gdy egzekucja długu okaże się skuteczna. W przeciwnym wypadku komornik zwraca wierzycielowi tytuł egzekucyjny wraz z informacją o nieskutecznej egzekucji.

Ile komornik moze zabrac z pensji?

Wysokość kwoty, jaką komornik może zabrać z pensji dłużnika, jest określona przepisami prawa.

W przypadku, gdy dłużnik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, komornik nie może mu zająć tak zwanej kwoty wolnej od zajęcia. Jest ona równa wysokości minimalnego wynagrodzenia, a więc wynosi 2 363,56 złotych netto.

Limit ten nie obowiązuje w przypadku długów alimentacyjnych. Komornik ma prawo do zajęcia 60% wynagrodzenia dłużnikom alimentacyjnym, ale musi pozostawić im także równowartość 40% płacy minimalnej ustalonej na dany rok.

W przypadku dłużników zarabiających na podstawie umowy o pracę więcej niż wynosi minimalne wynagrodzenie, komornik może zająć maksymalnie:

• 60% wynagrodzenia, jeżeli długi powstały z powodu alimentów,
• 50% wynagrodzenia, jeżeli długi powstały z innych powodów.

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku zajęcia emerytury. Wysokość kwoty, jaką może zająć komornik, określana jest progami procentowymi, a te z kolei zależne są od rodzaju zadłużenia. Komornik zajmie do:

• 25% emerytury w przypadku kredytu, pożyczki, opłat za media,
• 50% emerytury w przypadku opłat za pobyt w placówkach zdrowotnych i opieki,
• 60% emerytury w przypadku zobowiązań alimentacyjnych.

Zgodnie z przepisami komornik sądowy prowadzący postępowanie egzekucyjne może zająć emeryturę do kwoty stanowiącej równowartość 75% minimalnej emerytury. Oznacza to, że egzekucji komorniczej podlega każda kwota emerytury powyżej około 916 zł.

Jeśli dłużnik uważa, że komornik zajął zbyt wiele pieniędzy z jego emerytury, może złożyć odwołanie do sądu. Sąd rozpatrzy sprawę i może zmienić decyzję komornika, jeśli uzna, że była ona niezasadna.

Czego nie może zająć komornik?

Komornik nie może zająć niektórych rzeczy, takich jak:

• Niezbędne przedmioty codziennego użytku, takie jak meble, ubrania, żywność i leki, o ile są one niezbędne do zapewnienia godności i podstawowych potrzeb dłużnika i jego rodziny.
• Rzeczy, które są przedmiotem zawodu dłużnika, np. narzędzia pracy, jeśli bez nich dłużnik nie będzie w stanie wykonywać swojej pracy.
• Rzeczy, które są własnością dzieci dłużnika, np. zabawki, ubrania dla dzieci, jeśli są one niezbędne do zapewnienia prawidłowego rozwoju dzieci.
• Rzeczy, które są przedmiotem szczególnej ochrony prawnej, np. dokumenty, pamiątki rodzinne, obrazy, rękopisy, jeśli są one cenne z historycznego, artystycznego lub naukowego punktu widzenia.

Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i komornik może zająć te rzeczy, jeśli uzna, że są one wystarczająco wartościowe, aby pokryć dług dłużnika. W takim przypadku dłużnik może złożyć odwołanie od decyzji komornika do sądu.

Egzekucja długu przez komornika – koszty wierzyciela

Chociaż koszty postępowania egzekucyjnego zostają przeniesione na dłużnika, to niektóre wydatki związane z całym procesem muszą być uiszczone przez wierzyciela. Należą do nich:

• zaliczka na koszty doręczenia korespondencji dłużnikowi (wynosi nie więcej niż 60 zł),
• opłata za poszukiwanie majątku dłużnika (płaci się ją w sytuacji, gdy wierzyciel nie jest w stanie wskazać komornikowi, z czego ma być prowadzona egzekucja – wynosi 100 złotych),
• operat szacunkowy nieruchomości, jeśli egzekucja jej dotyczy. Tu koszta są różne i zależą od rodzaju nieruchomości. W przypadku mieszkań jest to od 400 do 600 zł, a domu od 800 do 1000 zł. Koszty rosną w przypadku lokali usługowych (od 1500 zł) i nieruchomości komercyjnych (od 2500 zł).
• koszty przejazdów i zakwaterowania komornika oraz pracowników jego kancelarii (jeśli wierzyciel zdecydował się na komornika spoza rewiru).

Egzekucja komornicza – przedawnienie

Kwestia przedawnienia zobowiązań wobec komornika jest dość skomplikowana, bo okres przedawnienia zależy od konkretnego rodzaju długu.

Jak czytamy na stronie firmy Kruk:

Tytuł egzekucyjny może przedawnić się po upływie 6 lat, ale w praktyce, przedawnienie długów u komornika, w dosłownym rozumieniu, nie jest w ogóle możliwe. Wynika to z faktu, że w okresie od dnia rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego do dnia jego zakończenia zawieszeniu ulega bieg przedawnienia. Dłużnik nie ma więc co liczyć, że prędzej czy później, ze względu na niemożność wyegzekwowania należności, dojdzie do przedawnienia komorniczego i zamknięcia jego sprawy. Jeśli komornik podejmie decyzję o umorzeniu egzekucji, zacznie biec nowy 6-letni okres przedawnienia tytułu egzekucyjnego. W zasadzie pewne jest, że przed jego upływem sprawa zostanie ponownie skierowana do komornika, co przy okazji przerwie bieg przedawnienia.

Ile zarabia komornik?

Wysokość pensji komornika jest zależna od wysokości opłat egzekucyjnych, a te są określane procentowo. Jest to:

• 10% wartości roszczenia;
• 5% wartości zadłużenia po umorzeniu egzekucji;
• 3% wartości należności przy spłacie długu w ciągu miesiąca od wszczęcia egzekucji.

Wciąż obowiązuje też Artykuł 30 Ustawy z dnia 28 lutego 2018 r.o kosztach komorniczych. Brzmi on następująco:

W razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. W takim przypadku komornik nie ściąga ani nie pobiera opłaty od dłużnika, a opłatę ściągniętą lub pobraną zwraca dłużnikowi.