• W Polsce pod koniec 2021 r. ponad 130 tys. lekarzy wykonywało pracę w ramach indywidualnych praktyk lekarskich – wynika z danych znajdujących się w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą.
• Na 1000 mieszkańców naszego kraju przypada 3,4 lekarzy wykonujących indywidualną praktykę lekarską.
• W trzech regionach Polski liczba lekarzy prowadzących indywidualną praktykę na 1000 mieszkańców przekracza średnią krajową. Są to województwa: mazowieckie (4,2), dolnośląskie (3,8) i zachodniopomorskie (3,5).

^{Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w repozytorium RPWDL, MGBI}

W 2021 r. na rynku działało ponad 130 tys. lekarzy prowadzących indywidualną praktykę lekarską. To o 20 tys. więcej niż jeszcze w 2017 roku. Tym samym w zeszłym roku na 1000 mieszkańców przypadało średnio 3,4 lekarza wykonującego indywidualną praktykę lekarską.

Na tę ogólną liczbę złożyło się ponad 100 tys. lekarzy i prawie 30 tys. lekarzy dentystów. Gdyby więc wyliczyć średnią liczbę lekarzy z uwzględnieniem tytułu zawodowego, okaże się, że w 2021 r. na 100 mieszkańców przypadało 2,6 lekarzy wykonujących indywidualną praktykę lekarską oraz 0,8 lekarzy dentystów.

Liczba lekarzy na 1000 mieszkańców według innych zestawień

Różne źródła i instytucje w odmienny sposób szacują liczbę lekarzy przypadającą na 1000 mieszkańców. Według Naczelnej Izby Lekarskiej, na koniec 2021 r. zawód lekarza i lekarza dentysty wykonywało w naszym w kraju ponad 185 tys. osób, co dawałoby przeciętnie 4,8 lekarzy na 1000 obywateli.

Według danych udostępnianych przez GUS w 2020 r. na 1000 mieszkańców przypadało 2,4 lekarzy i na taki sam odsetek wskazują też dane OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) za 2020 rok. Była to jedna z najmniejszych wartości wśród wszystkich krajów UE ujętych w badaniu.

Skąd się biorą rozbieżności w porównaniu do podawanych przez nas wyżej wyników? Dane w naszej analizie odnoszą się tylko do lekarzy prowadzących indywidualne praktyki zawodowe, czyli przyjmujących we własnych gabinetach albo zatrudnionych na podstawie umowy kontraktowej.

Naczelna Izba Lekarska w swoich zestawieniach statystycznych bierze pod uwagę wszystkie osoby, które posiadają w Polsce prawo do wykonywania zawodu medycznego. To oznacza, że uwzględnieni są w nich również lekarze zatrudnieni na podstawie umów o pracę czy zlecenia, a także tacy, którzy nie wykonują już aktywnie zawodu.

GUS i OECD opierają się na danych pochodzących z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, do którego informacje o liczbie aktywnych lekarzy spływają od wojewodów. Wojewodowie natomiast otrzymują je w specjalnych raportach sporządzanych przez placówki służby zdrowia. Ponieważ nie wszystkie placówki wywiązują się z obowiązku ich sporządzania, w praktyce liczba lekarzy wynikająca ze zbieranych w ten sposób danych może być niedoszacowana.

Najwięcej nowych praktyk lekarskich w ostatnim kwartale roku

^{Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w repozytorium RPWDL, MGBI}

Lata 2020-2021 były dla lekarzy nietypowe i wielu zmusiły do zmiany sposobu funkcjonowania lub odłożenia na później decyzji dotyczących formuły świadczenia pracy. Pomimo pandemicznych zawirowań na podstawie obserwacji z wcześniejszych lat możemy wskazać okresy, w których wyraźnie zwiększała się liczba osób rozpoczynających indywidualną praktykę lekarską.

W analizowanym przedziale najmniej nowych praktyk lekarskich rozpoczęło działalność w 2019 r., ale od tego roku widoczny jest nieznaczny wzrost ich liczby. W całym 2021 r. na taki krok zdecydowało się ponad 5,3 tys. lekarzy.

Co roku liczba otwieranych praktyk lekarskich znacząco rośnie w ostatnim kwartale. Najwięcej, bo aż 1,8 tys. nowych praktyk zarejestrowano w czwartym kwartale 2020 r.

Co ciekawe, w tym samym roku odnotowaliśmy też najniższą kwartalną wartość tej liczby w całym analizowanym okresie. W drugim kwartale 2020 r. na otwarcie indywidualnej praktyki zawodowej zdecydowało się tylko około 600 lekarzy, co bez wątpienia możemy uznać za efekt pierwszego „lockdownu” w gospodarce trwającego od połowy marca do maja.

Rozmieszczenie geograficzne gabinetów lekarskich

Rozkład indywidualnych praktyk lekarskich w Polsce nie jest równomierny. Ich liczba, a tym samym dostępność lekarzy, różni się w zależności od województwa.

^{Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w repozytorium RPWDL, MGBI}

Gdzie są najkrótsze kolejki do gabinetów lekarskich?

Nie powinno dziwić, że najwięcej lekarzy pracuje w województwach, w których mieszka najwięcej osób. Aż 22,6 tys. lekarzy praktykuje w województwie mazowieckim, dzięki czemu na 1000 mieszkańców przypada tam 4,2 lekarzy wykonujących indywidualną praktykę. To wynik znacznie powyżej krajowej średniej.

W drugim województwie z największą liczbą ludności, śląskim, rejestry mówią o 14,9 tys. lekarzy prowadzących indywidualną praktykę. Pomimo tak dużej liczby praktykujących lekarzy, nie udało się tam przekroczyć średniego ogólnopolskiego wskaźnika dotyczącego liczby lekarzy na 1000 pacjentów: na Śląsku wynosi on 3,3, więc o 0,1 mniej niż wynosi średnia krajowa.

Poziom ten udało się przekroczyć tylko w trzech województwach: wspomnianym już mazowieckim, ale również dolnośląskim (3,8) i zachodniopomorskim (3,5). W trzech województwach (pomorskim, łódzkim i małopolskim) wskaźnik jest równy wskaźnikowi ogólnokrajowemu (3,4).

W czterech województwach wskaźnik przekracza 3. Są to śląskie (3,3), wielkopolskie i podlaskie (3,2) i lubelskie (3,1).

Najgorzej w rankingu wypada województwo opolskie, co można wytłumaczyć tym, że jest to najmniej zaludnione województwo w naszym kraju (niecały milion mieszkańców). Zawód lekarza wykonuje tam niewiele ponad dwa tysiące osób, co daje wskaźnik na poziomie 2,3.

Niniejszy artykuł został opracowany na podstawie danych pochodzących z Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą, o którym piszemy więcej w artykule: Rejestr Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą (RPWDL) – co to jest?