Postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne. Raport 2024

Upadłości przedsiębiorstw

Ogólny trend

Począwszy od 2019 r., liczba ogłaszanych upadłości firm w naszym kraju systematycznie się zmniejszała.

Jeszcze w latach 2018-2019 liczba ta oscylowała wokół 600 rocznie. W 2020 r. nastąpił jednak wyraźny spadek popularności tej procedury, który w kolejnych latach dalej się pogłębiał.

Jak dowodzi czytany właśnie przez państwa raport, mamy do czynienia z kolejną zmianą, gdyż trend spadkowy został właśnie odwrócony. W 2023 r. bowiem roczna liczba bankructw przedsiębiorstw po raz pierwszy od kilku lat była większa niż w roku poprzednim. Ogłoszonych zostało 391 upadłości, co oznacza wzrost rok do roku o 16%.

Liczba wniosków o ogłoszenie upadłości składanych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych utrzymywała się na w miarę stałym poziomie na przestrzeni całego 2023 r., mieszcząc się w przedziale ok. 125-150 wniosków miesięcznie.

Wyjątki były dwa. Mowa o marcu i sierpniu, kiedy to złożono odpowiednio 179 i 234 wnioski. Sierpniowy wynik był rzecz jasna rekordowy w skali całego roku. Trzecim najbardziej obfitym w nowe wnioski miesiącem był lipiec (155 wniosków).

W niemal każdym miesiącu 2023 r. złożono więcej wniosków o upadłość niż w odpowiadającym im okresie rok wcześniej. Wyjątkami były listopad i grudzień, gdy w KRZ znalazło się odpowiednio o 1 i 3 wnioski mniej, niż rok wcześniej.

20% wszystkich wniosków o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstw w 2023 r. skutkowało rozpoczęciem postępowania upadłościowego. Pozostałe wnioski zostały odrzucone albo nadal oczekują na rozpatrzenie. Dla porównania – rok wcześniej pozytywnie rozpatrzono 10% wniosków.

Sezonowość

Kwartalna liczba orzekanych przez sądy gospodarcze bankructw biznesowych była w minionym roku wyższa niż w poprzednim. Sądy wydawały średnio po 94 postanowień o ogłoszeniu upadłości na kwartał, podczas gdy średnia kwartalna dla 2022 r. wyniosła 89. W 2021 r. było to średnio 137 postanowień.

W ubiegłym roku miesiącem o największej liczbie orzeczonych bankructw w biznesie okazał się październik. Najmniej nowych postępowań rozpoczęto natomiast w grudniu.

Czas istnienia

Miniony rok okazał się trudny dla przedsiębiorstw o najdłuższym rynkowym stażu. W tym okresie firmy funkcjonujące powyżej 20 lat stanowiły 29% wszystkich, które ogłosiły upadłość.

Oznacza to wzrost względem poprzedniego roku o 3 punkty procentowe.

Lepiej natomiast radzą sobie firmy o stażu w przedziale 5-10 lat. Ich udział w upadłościach w 2023 r. zmniejszył się do 22% (rok wcześniej było to 26%, a dwa lata wcześniej – 28%).

W pozostałych przedziałach stażowych sytuacja nie uległa większym zmianom.

Zmiany w udziale poszczególnych grup „wiekowych” przełożyły się na średni staż rynkowy upadających firm. Wydłużył się on z 13,8 lat w 2022 r. do 14,6 lat w 2023 r.

Geografia

W zestawieniu województw o największej liczbie ogłaszanych upadłości przoduje województwo mazowieckie, w którym w 2023 r. zbankrutowało 87 podmiotów gospodarczych. Stanowiło to 22,2% wszystkich ogłoszonych upadłości biznesowych w tym okresie. Rok wcześniej w tym samym regionie rozpoczęto ich 100, a w 2021 r. było ich w sumie 109.

Drugi największy udział w liczbie ogłoszonych upadłości miało województwo śląskie. Liczba biznesowych bankrutów w tym regionie wzrosła w 2023 r. do 49 z 34 w roku wcześniejszym, zaś w 2021 r. śląskie sądy wydały 38 postanowień o upadłości firm.

Na trzecim miejscu znalazło się województwo pomorskie (a nie, jak rok wcześniej, wielkopolskie) z 40 nowymi postępowaniami. W tym przypadku liczba biznesowych bankrutów okazała się o 19 wyższa w stosunku do wyniku z poprzedniego roku.

Na ostatnich miejscach uplasowały się województwa świętokrzyskie, lubuskie i podlaskie, w których sądy zdecydowały o upadłości odpowiednio 9, 8 i 5 firm.

W aż 11 spośród 16 województw wystąpił procentowy wzrost liczby upadłości względem poprzedniego roku. Największy (bo wynoszący aż 200%) w świętokrzyskim, ale trzeba wziąć pod uwagę fakt, że mamy do czynienia z 9 nowymi postępowaniami względem 3, a więc liczby bezwględne nie robią już tak dużego wrażenia.

Pozostałymi województwami z największymi procentowymi wzrostami nowych upadłości okazały się:

• podkarpackie (z 9 do 23, +155,6%),
• pomorskie (z 21 do 40, +90,5%),
• warmińsko-mazurskie (z 7 do 13, +85,7%).

Jeśli zaś chodzi o te województwa, w których doszło do spadku liczby upadłości firm w porównaniu do 2021 r., to na pierwszym miejscu znalazło się zachodniopomorskie. Sądy zdecydowały tu o 10 upadłościach w omawianym okresie, co oznacza spadek względem 2022 r. o 28,6%. Kolejne miejsca zajęły województwa lubuskie (spadek o 27,3%) oraz lubelskie (spadek o 23,1%).

Jaką część wszystkich aktywnych przedsiębiorstw działających w Polsce stanowili biznesowi bankruci? W 2023 r. firmy z ogłoszoną upadłością w tym okresie stanowiły 0,07‰ całej zbiorowości polskich firm.

Nie we wszystkich województwach ten wskaźnik osiągnął taką samą wartość. Był on o niemal połowę wyższy w województwie pomorskim, a gorzej niż przeciętnie wypadły też śląskie i opolskie.

Na mapie znajdziemy też odchylenia w drugą stronę. Widać to szczególnie na przykładzie województw podlaskiego i lubelskiego, jak również małopolskiego, świętokrzyskiego i zachodniopomorskiego.

Branże

Branżą, w której w 2023 r. doszło do największej liczby upadłości (93 firmy), okazało się przetwórstwo przemysłowe. Liczba upadłości w tym sektorze gospodarki wzrosła w porównaniu do poprzedniego roku – w 2022 r. było ich 73, czyli o 21,5% mniej.

Na drugim miejscu w tym zestawieniu znalazł się handel. W 2023 r. upadłość ogłosiło 90 firm z tej grupy branżowej, podczas gdy rok i dwa lata wcześniej było ich odpowiednio 70 i 89.

Inaczej wygląda sytuacja w trzeciej kolejnej branży, czyli budownictwie. Tu doszło do odwrócenia wzrostowego trendu i liczba upadłości spadła względem poprzedniego roku – w 2022 r. wyniosła 57, a w 2023 r. o 6 mniej.

W których sekcjach PKD ryzyko ogłoszenia upadłości jest statystycznie wyższe niż w pozostałych?

Stosunek liczby nowych bankructw do liczby wszystkich aktywnych firm w branży w 2023 r. okazał się najwyższy (identycznie jak przed rokiem) w sektorze wydobywczym. Na drugim i trzecim miejscu znalazły się odpowiednio przedsiębiorstwa zajmujące się dostawą energii i przetwórstwem przemysłowym.

Jak wynika z tego zestawienia, wyraźnie bardziej niż przeciętnie na ryzyko niewypłacalności narażone są też przedsiębiorstwa gastronomiczne oraz firmy zajmujące się gospodarowaniem ściekami.

Nieco inaczej wygląda zestawienie, w którym prezentujemy liczbę wniosków o ogłoszenie upadłości w poszczególnych grupach branżowych.

Najliczniej na taki krok zdecydowały się przedsiębiorstwa z branży handlowej – sądy przyjęły od nich w 2023 r. w sumie 356 wniosków. Na drugim miejscu uplasowały się przedsiębiorstwa zajmujące się przetwórstwem przemysłowym (310 wniosków), a na trzecim firmy budowlane (254 wniosków).

W każdej z wymienionych branż liczba złożonych wniosków o ogłoszenie upadłości była wyższa niż w 2022 r. Wzrosty wyniosły odpowiednio 24,9%, 15,2% i 31,6%.

Bardziej szczegółowych informacji o rodzaju działalności bankrutujących firm dostarcza nam zestawienie 20 podklas PKD określających branże podmiotów, które najczęściej ogłaszały upadłość w 2023 r. W tym zestawieniu (tak samo jak przed rokiem) zaszło w ostatnim czasie sporo zmian.

Pierwsze dwa miejsca zajęły w ub.r. branże związane z rynkiem nieruchomości. Niechlubnymi liderami tego zestawienia okazali się deweloperzy. W 2023 r. upadłość ogłosiło 16 podmiotów z dedykowanej takim podmiotom podklasy 41.10.Z, co oznacza spadek względem roku poprzedniego o 20%.

Drugie miejsce przypadło firmom zajmującym się robotami budowlanymi przy nowo powstających budynkach. Tutaj upadłości w minionym roku było 15, a więc spadkowy trend z poprzednich lat się utrzymał (w 2022 r. było ich 17, a 2021 r. 22).

Na trzecim miejscu znalazły się ujęci w podklasie 56.10.A właściciele restauracji i innych stałych placówek gastronomicznych. Tutaj już doszło do wzrostu aż o 160% w porównaniu do 2022 r.

Sprawdziliśmy też (podobnie jak wcześniej dla sekcji PKD) jaki jest stosunek liczby bankrutów do liczby wszystkich aktywnych firm z poszczególnych podklas PKD.

W tym zestawieniu zdecydowanie najgorzej wypadły firmy zajmujące się produkcją maszyn do obróbki metalu. Druga pozycja przypadła przedsiębiorstwom zajmującym się destylowaniem i rektyfikowaniem alkoholi, trzecia zaś producentom maszyn do obróbki gumy lub tworzyw sztucznych.

Co ciekawe, rok wcześniej czołowa trójka wyglądała zupełnie inaczej. W 2022 r. znaleźli się w niej przewoźnicy kolejowi zajmujący się transportem towarów, firmy rekultywacyjne oraz producenci statków i łodzi.

Jeszcze innych obserwacji dostarcza nam wykres obrazujący liczbę wniosków o ogłoszenie upadłości złożonych przez podmioty gospodarcze z poszczególnych podklas PKD.

Na pierwszym miejscu znaleźli się tutaj (identycznie jak rok wcześniej) właściciele restauracji i placówek gastronomicznych. Złożyli oni do sądów 74 wnioski upadłościowe – o 3 mniej niż w 2022 r..

Drugie miejsce przypadło firmom budowlanym wznoszącym budynki mieszkalne (69 wniosków), a trzecie drogowym przewoźnikom towarów (58 wniosków).

W 2022 r. czołowa trójka branż wnioskujących o upadłość prezentowała się podobnie, ale trzecia pozycja przypadła deweloperom.

Formy prawne

W ostatnich latach systematycznie zwiększał się odsetek spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wśród wszystkich firm ogłaszających upadłość.

W 2023 r. ten trend się utrzymał. Spółki z o.o. stanowiły wówczas 68% wszystkich upadłych, co oznacza wzrost o odpowiednio 2 i 6 pkt proc. względem roku 2022 i 2021.

Zmniejszył się przy tym udział przedsiębiorców indywidualnych ogłaszających upadłość. W 2023 r. stanowił on 12%, o 1 pkt proc. mniej niż rok i dwa lata wcześniej.

Udział spółek komandytowych i akcyjnych utrzymał się na mniej więcej podobnym poziomie.

Czy stosunek liczby biznesowych bankrutów do liczby wszystkich aktywnych przedsiębiorstw jest zbliżony dla poszczególnych form prawnych? Okazuje się, że nie.

W 2023 r. był zdecydowanie wyższy w przypadku spółek akcyjnych, ale też dla trzech pozostałych rodzajów spółek prawa handlowego.

Wśród przedsiębiorców indywidualnych wartość tego parametru okazała się natomiast wyraźnie niższa niż średnia dla całej Polski.

Syndycy

Przeciętne obciążenie pracą doradców zajmujących się upadłościami przedsiębiorstw utrzymało się na tym samym poziomie. Średnio na każdego z nich przypadło w 2023 r. 1,6 nowej sprawy – tyle samo co rok wcześniej.

Restrukturyzacje przedsiębiorstw

Ogólny trend

Już w poprzednich latach dało się zauważyć znaczne zwiększenie zainteresowania procedurami restrukturyzacyjnymi. Rok 2023 r. nie był w tej kwestii wyjątkiem.

W omawianym okresie restrukturyzację rozpoczęło 4 130 firm, co oznacza wzrost o niemal 87,7% w porównaniu do roku 2022 i aż o 123,3% względem roku 2021.

W minionym roku w Krajowym Rejestrze Zadłużonych zarejestrowano w sumie 2 784 wnioski restrukturyzacyjne. Warto zaznaczyć, że w porównaniu do poprzedniego roku liczba ta zwiększyła się aż o 181,2%.

Dlaczego liczba wniosków jest mniejsza niż pokazana na poprzednim wykresie liczba otwartych postępowań?

Złożenie wniosku restrukturyzacyjnego to pierwszy krok we wszystkich rodzajach postępowania restrukturyzacyjnego – poza najprostszym wariantem, czyli postępowaniem o zatwierdzenie układu. W tym ostatnim przypadku sprawę rozpoczyna opublikowanie przez przedsiębiorcę w KRZ obwieszczenia o dniu układowym.

Zainteresowanie rozpoczęciem postępowania restrukturyzacyjnego innego rodzaju niż postępowanie o zatwierdzenie układu rosło – z niewielkimi wyjątkami – w kolejnych miesiącach 2023 r. W styczniu do sądów trafiło 175 wniosków w tego typu sprawach, ale w marcu było ich już 204, a w czerwcu – 250.

W okresie wakacyjnym liczba wniosków zmalała, by we wrześniu i październiku osiągnąć szczyt w skali całego roku – wtedy do sądów trafiło po 287 takich wniosków.

Ostatnie dwa miesiące roku były nieco spokojniejsze. W listopadzie i grudniu złożono odpowiednio 235 i 250 wniosków.

Warto przy tym zaznaczyć, że średni czas oczekiwania na otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (liczony od dnia złożenia wniosku) wyniósł 64 dni.

Rodzaje postępowań

Od dwóch lat największą popularnością wśród przedsiębiorców korzystających z procedur restrukturyzacyjnych cieszy się jej najprostszy wariant. Chodzi oczywiście o postępowanie o zatwierdzenie układu.

Nie inaczej było w 2023 r. Na tę drogę restrukturyzacji zdecydowało się 88% wszystkich firm, podczas gdy rok wcześniej było to 86%.

Udział pozostałych typów postępowań restrukturyzacyjnych (przyspieszonego układowego, układowego i sanacyjnego) utrzymał się na podobnym poziomie.

Sezonowość

Liczba nowo otwieranych postępowań restrukturyzacyjnych nie była równa w każdym miesiącu. Mieliśmy raczej do czynienia z kilkoma okresami wzrostu, po których następowała korekta.

Działo się tak w okresie styczeń-marzec (od 277 do 392 nowych spraw), kwiecień-czerwiec (od 316 do 383) oraz sierpień-październik (od 325 do 359).

Najwięcej nowych postępowań restrukturyzacyjnych rozpoczęło się w marcu (392). Najmniej obfitym miesiącem pod tym względem okazał się natomiast styczeń, kiedy to przybyło 277 takich postępowań.

Czas istnienia

W ciągu ostatnich trzech lat struktura wiekowa przedsiębiorstw poddawanych restrukturyzacji tylko nieznacznie się zmieniała. Niezmiennie największy udział w tym gronie mają podmioty działające od 5 do 10 lat.

Udział tej grupy, jak i nieco młodszych firm istniejących do 5 lat, nieco się zwiększył w porównaniu z 2022 r. Zmniejszył się natomiast udział przedsiębiorstw działających ponad 20 lat.

Opisane wyżej trendy najlepiej podsumowuje wykres przedstawiający średni czas istnienia restrukturyzowanego podmiotu. Wartość tego parametru w ostatnich trzech latach stale się zmniejszała – od 13,1 do 12 lat.

Geografia

Liczba otwartych postępowań restrukturyzacyjnych w poszczególnych województwach jest ściśle związana z ich potencjałem ekonomicznym.

Najwięcej z nich (bo aż 709) rozpoczęto w 2023 r. w województwie mazowieckim, co nie powinno dziwić – to właśnie w tym regionie działa najwięcej firm w naszym kraju. Na drugim miejscu znalazło się województwo śląskie (512 restrukturyzacji), a na trzecim wielkopolskie (473). Kolejność na podium była więc taka sama, jak rok wcześniej.

Najmniej restrukturyzacji rozpoczęto natomiast w województwach opolskim (62), lubuskim (89) oraz świętokrzyskim (110).

W porównaniu do poprzedniego roku, liczba postępowań restrukturyzacyjnych we wszystkich województwach się zwiększyła (i to znacznie!), co biorąc pod uwagę ogólny trend nie powinno dziwić. Dynamika wzrostu była jednak różna dla poszczególnych województw.

Największy przyrost liczby postępowań restrukturyzacyjnych wystąpił w województwie podkarpackim i wyniósł 149,3%. Na drugim miejscu znalazło się województwo świętokrzyskie ze wzrostem o 144,4%, a na trzecim zachodniopomorskie, gdzie w 2023 r. restrukturyzację rozpoczęło o 116,4% więcej firm niż rok wcześniej.

Do najmniejszej zmiany doszło w województwie podlaskim, gdzie przyrost liczby nowych postępowań to 46,9%. Niewiele więcej (o 50%) było ich w województwie lubelskim.

Stosunek liczby podmiotów, w których rozpoczęto postępowanie restrukturyzacyjne, do liczby wszystkich aktywnych przedsiębiorstw w Polsce wyniósł w 2022 r. około 0,69‰.

Parametr ten osiągnął różne wartości w poszczególnych województwach. Najgorzej pod tym względem wypadły w 2023 r. warmińsko-mazurskie oraz śląskie. W pierwszym przypadku może to wynikać ze znacznego udziału tego regionu w gronie restrukturyzowanych gospodarstw rolnych.

Dwa województwa o najkorzystniejszej relacji liczby rozpoczętych postępowań do liczby aktywnych podmiotów gospodarczych to z kolei lubelskie i opolskie.

Warto też zauważyć, że w województwie mazowieckim, gdzie liczba nowych spraw restrukturyzacyjnych była największa, wartość tego parametru była zbliżona do średniej dla całego kraju.

Branże

W czołówce zestawienia sektorów gospodarki, w których otwieranych jest najwięcej postępowań restrukturyzacyjnych, co roku pojawiają się handel, przemysł, transport i budownictwo. W 2023 r. – tak samo jak rok wcześniej – na pierwszym miejscu znalazł się handel, w którym liczba restrukturyzacji zwiększyła się o 93,4%.

Drugą z branż, która miała największy udział w otwartych w 2022 r. postępowaniach restrukturyzacyjnych, okazało się przetwórstwo przemysłowe. W jej przypadku wzrost liczby nowych spraw był jeszcze większy niż w omawianym wyżej handlu i wyniósł 109,8%.

Na trzecim miejscu znalazło się budownictwo. Liczba postępowań restrukturyzacyjnych w tej grupie branżowej zwiększyła się o aż 168,1%.

Niemal wszystkie z wymienionych wyżej branż zaliczyły wzrost liczby nowych postępowań względem poprzedniego roku. Największy dokonał się we wspomnianym wyżej budownictwie. Mniej postępowań zaobserwowaliśmy natomiast wśród podmiotów zajmujących się rolnictwem (o 3,6%).

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, stosunek liczby firm, w których rozpoczęto postępowanie restrukturyzacyjne w 2023 r., względem liczby wszystkich aktywnych przedsiębiorstw działających w Polsce wyniósł około 0,69‰.

Gdy jednak przyjrzymy się poszczególnym grupom branżowym, to zauważymy pewne odstępstwa od tej wartości.

Wyraźnie częściej niż proporcjonalnie w pozostałych grupach na restrukturyzację decydowały się w 2023 r. przedsiębiorstwa zajmujące się górnictwem i wydobyciem (PKD B) – tu odsetek wyniósł 4,37‰.

Bardziej narażone na ryzyko niewypłacalności są też podmioty z branży transportowej i przemysłowej. Warto przypomnieć, że zarówno transport, jak i przemysł, uplasowały się w pierwszej czwórce zestawienia segmentów gospodarki o największej liczbie postępowań restrukturyzacyjnych w ub.r.

Struktura branżowa podmiotów składających w 2023 r. wnioski restrukturyzacyjne nie różni się znacznie od struktury przedsiębiorstw, którym faktycznie udało się rozpocząć restrukturyzację.

Najwięcej wniosków tego rodzaju (600) złożyły w KRZ podmioty z branży handlowej. Na drugim miejscu znalazły się przedsiębiorstwa z sektora przemysłowego (422 wniosków), a na trzecim firmy budowlane (349 wniosków).

W poprzednim roku czołowa trójka prezentowała się tak samo. Tym, co natomiast zwraca uwagę, jest ogromny wzrost liczby złożonych wniosków o rozpoczęcie restrukturyzacji. Wzrosty dla handlu, przemysłu i budownictwa wyniosły odpowiednio 231,5%, 193% i 170,5%.

Struktura branżowa restrukturyzowanych podmiotów oparta na podklasach Polskiej Klasyfikacji Działalności różni się nieco od prezentowanej wcześniej struktury opartej na całych sekcjach PKD.

Na pozycji lidera znalazły się podmioty z podklasy 49.41.Z, czyli zajmujące się transportem drogowym towarów. Postępowania restrukturyzacyjne otwarto w 423 z nich, a więc mamy do czynienia ze wzrostem o 137,6%.

151 nowych spraw otwarto w podmiotach zajmujących się rolnictwem, co oznacza spadek w porównaniu do 2022 r. o 17,5%. Na trzecim miejscu znaleźli się właściciele restauracji i placówek gastronomicznych – 126 nowych postępowań oznacza wzrost o 121% rok do roku.

Podobnie jak dla sekcji PKD obliczyliśmy też stosunek liczby restrukturyzowanych podmiotów do liczby wszystkich aktywnych przedsiębiorstw dla poszczególnych podklas PKD.

W tym zestawieniu zdecydowanie wysunęli się na prowadzenie producenci pozostałych narzędzi mechanicznych oraz pojemników metalowych, co wynika z ogólnie małej liczby podmiotów w tych dwóch branżach. Przypuszczalnie taka jest też przyczyna obecności w tym zestawieniu sporej części pozostałych branż – działa w nich niewiele przedsiębiorstw.

Ostatnie zestawienie w tej serii zawiera informacje o liczbie wniosków restrukturyzacyjnych, złożonych przez podmioty z poszczególnych podklas PKD. Tutaj nie ma większych niespodzianek.

Trzy największe grupy branżowe to te same grupy, które znalazły się w czołówce zestawienia prezentującego strukturę podmiotów rozpoczynających restrukturyzację w 2023 r. Najwięcej wniosków złożyli do KRZ właściciele firm transportowych, rolnicy oraz restauratorzy.

Formy prawne

W 2022 r. zdecydowaną większość wszystkich firm, które zdecydowały się na postępowanie restrukturyzacyjne stanowili przedsiębiorcy indywidualni, w tym indywidualni rolnicy. W 2023 r. ta forma prawna również znalazła się na pierwszym miejscu, ale jej udział się zwiększył – z 76% do 79%.

Kolejny rok z rzędu spadł za to udział spółek z o.o. wśród wszystkich firm, które poddały się restrukturyzacji. W 2023 r. wyniósł on 16%, podczas gdy rok wcześniej było to 19%, a dwa lata wcześniej nawet 27% ogółu.

Wszystkie pozostałe formy prawne przedsiębiorstw miały w przybliżeniu podobny wynik, jak rok wcześniej.

Podmioty poddane restrukturyzacji w 2023 r. miały największy udział w gronie przedsiębiorstw prowadzonych w formie spółki akcyjnej lub komandytowej. Przypomnijmy, że w przypadku podmiotów ogłaszających upadłość wyglądało to bardzo podobnie.

Statystycznie częściej niż wynikałoby to z ich udziału w strukturze aktywnych przedsiębiorstw restrukturyzują się także spółki z o.o. i jawne, natomiast przedsiębiorcy indywidualni osiągnęli wynik zbliżony do średniej dla wszystkich form prawnych.

Nadzorcy i zarządcy

Zdecydowanie wyższa niż w 2022 r. liczba rozpoczętych postępowań restrukturyzacyjnych przełożyła się na zwiększenie obłożenia sprawami każdego z doradców restrukturyzacyjnych.

W 2021 r. każdy z nich zajmował się średnio 4,5 postępowaniami, rok później wartość ta wzrosła do 6, a w 2023 r. osiągnęła już 8,5.

Upadłości konsumenckie

Ogólny trend

Na przestrzeni ostatnich kilku lat obserwowaliśmy stały wzrost zainteresowania procedurą upadłości konsumenckiej.

Liczba ta rosła od 2019 r. do 2021 r., by w 2022 r. zaliczyć dość niespodziewany spadek. Ubiegły rok przyniósł jednak znaczący wzrost i to nie tylko względem wyjątkowego 2022 r., ale i poprzednio rekordowego 2021 r.

W 2023 r. liczba ogłoszonych upadłości konsumenckich wyniosła bowiem 20 958. To pierwszy raz, gdy liczba „osobistych bankructw” w jednym roku przekroczyła 20 tys.

Oznacza to, że wzrost rok do roku wyniósł 40,5%.

Statystyka liczby składanych wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w kolejnych miesiącach roku wygląda podobnie, jak ta dotycząca otwieranych postępowań restrukturyzacyjnych.

Na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy obserwowaliśmy kilka okresów z rosnącą liczbą wniosków, po których następował jej spadek.

Działo się tak w okresie styczeń-marzec (od 1 668 do 2 201 wniosków), kwiecień-lipiec (od 1 814 do 2 062) oraz sierpień-październik (od 1 682 do 2 174).

Najwięcej nowych wniosków o upadłość konsumencką złożono w marcu (2 201). Najmniej obfitym miesiącem pod tym względem był natomiast styczeń, kiedy to przybyło 1 668 takich wniosków.

Warto zaznaczyć, że średni czas od momentu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej do wydania decyzji w tej sprawie wyniósł 59 dni.

Sezonowość

Na wykresie przedstawiającym liczbę postanowień o ogłoszenie upadłości konsumenckiej trudno dopatrzeć się znaczących odchyleń. Wyjątkami w 2023 r. były marzec i październik, kiedy to do wydano ich ponad 2 000. W pozostałych miesiącach roku liczba ta utrzymywała się w przedziale między 1500 a 1700.

Wiek i płeć

Struktura wiekowa osób decydujących się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej niewiele się zmieniła na przestrzeni ostatnich trzech lat. Najwięcej upadłości ogłaszają konsumenci w przedziale wiekowym od 35 do 44 lat. W 2023 r. stanowili oni 27% wszystkich upadłych osób fizycznych (bez zmian w porównaniu z poprzednim rokiem).

Drugą najbardziej liczną grupą byli konsumenci z przedziału wiekowego 45-54 lat (23%), a trzecią – w wieku 65 lat i więcej. Najmniej upadłości ogłaszali najmłodsi konsumenci, czyli ci mający 24 i mniej lat (1%).

Najstarszą osobą, która w 2023 r. ogłosiła upadłość konsumencką, okazała się być mieszkanka województwa śląskiego. W momencie wydania decyzji miała 93 lata. Najmłodsza była natomiast mieszkanka województwa mazowieckiego – miała zaledwie 12 lat.

W minionym roku mediana osoby ogłaszającej upadłość konsumencką wyniosła 47 lat. To dokładnie tyle samo, co w poprzednich dwóch latach.

Niezmienny jest również rozkład ogłoszonych upadłości konsumenckich wśród płci. Od trzech lat „osobiste bankructwo” ogłasza 52% mężczyzn i 48% kobiet.

Geografia

Tak jak w poprzednim roku, tak i w 2023 r. najwięcej upadłości konsumenckich ogłoszono w województwie śląskim. Aż 3 728 decyzji pozwoliło utrzymać temu regionowi pierwszą pozycję przy wzroście względem 2022 r. o 38,3%

Na drugim miejscu znalazło się województwo mazowieckie, gdzie zbankrutowało 2 572 konsumentów (wzrost o 37,5%), a na trzecim wielkopolskie (tu wystąpił wzrost o aż 87%). Najmniej upadłości konsumenckich ogłosiły sądy w województwach opolskim (419), świętokrzyskim (465) i lubuskim (567).

We wszystkich województwach doszło do wzrostu liczby ogłoszonych upadłości konsumenckich względem 2022 r. Największy z nich miał miejsce w pomorskim (o 94,8%), a najmniejszy w kujawsko-pomorskim (o 6,5%).

Czy liczba bankrutów jest proporcjonalna do liczby mieszkańców w poszczególnych regionach kraju? Okazuje się, że nie.

Dla całej Polski proporcja liczby ogłoszonych upadłości konsumenckich do liczby mieszkańców wyniosła w 2023 r. około 0,56‰. Dla porównania – rok wcześniej było to 0,39‰.

Wyraźnie wyższą wartość tego parametru zaobserwowaliśmy w trzech województwach: śląskim, kujawsko-pomorskim i dolnośląskim. Z kolei w pomorskim i podkarpackim ta proporcja okazała się najkorzystniejsza w porównaniu z pozostałymi regionami.

Syndycy

W 2023 r. przeciętne obciążenie doradców restrukturyzacyjnych sprawami upadłościowymi konsumentów sporo się zwiększyło.

Rok wcześniej średnio każdy z nich otrzymał prawie 17 nowych spraw, natomiast rok później średnia ta wzrosła do niemal 22 spraw.

Rankingi

Upadłości przedsiębiorstw

Na pierwszym miejscu zestawienia znalazła się firma o bardzo dużej rozpoznawalności. Mowa rzecz jasna o Getin Noble Banku.

Upadłość jest efektem nieudanej, przymusowej restrukturyzacji banku, która rozpoczęła się we wrześniu ub.r.

Ogłoszenie upadłości banku należącego do Leszka Czarneckiego oznacza problemy dla tych, którzy zdecydowali się zaciągnąć w nim kredyty we frankach szwajcarskich.

Cytowany przez serwis Money.pl Bartosz Sierakowski, radca prawny Zimmerman Sierakowski i Partnerzy prognozuje, że te osoby będą miały problemy z dochodzeniem rekompensat, do czego drogę otworzył w czerwcu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

Z chwilą ogłoszenia upadłości GNB kredytobiorcy frankowi nie będą już mogli skutecznie korzystać z dotychczas standardowej drogi dochodzenia roszczeń związanych z nieważnością umowy kredytu, tj. nie będzie odtąd możliwe dochodzenie zwrotu wpłaconych bankowi kwot w drodze powództwa cywilnego przeciwko bankowi. Zamiast tego żądanie zwrotu określonych kwot kredytobiorca będzie musiał zgłosić syndykowi banku w toku postępowania upadłościowego.

– wyjaśnia Sierakowski.

Getin Noble Bank działał na rynku przez 15 lat, a suma jego zobowiązań wynosi 11,5 mld zł.

Na drugim miejscu rankingu znalazła się spółka jawna Kares Świętochowscy. W ostatnim sprawozdaniu finansowym firma wykazała zobowiązania sięgające 497,54 mln zł.

To przedsiębiorstwo z siedzibą w Warszawie działa na rynku od 21 lat. Zajmuje się produkcją karmy dla psów i kotów, m.in. pod markami Miko, Roxi i Gufi.

Na trzecim miejscu znalazły się Rzeszowskie Zakłady Drobiarskie "Res-Drob" sp. z o.o. Spółka z siedzibą w stolicy województwa podkarpackiego to największa w regionie firma z branży drobiarskiej. Działa na rynku od 17 lat i w momencie ogłoszenia upadłości zatrudniała ok. 230 pracowników.

Umiejscowienie firmy było od lat solą w oku jej sąsiadów. Okoliczni mieszkańcy narzekali na dokuczliwy zapach, a także hałas poza teoretycznymi godzinami jej pracy, o czym napisali dziennikarze lokalnego wydania Wyborczej.pl.

Postanowienie o upadłości Res-Drobu oznacza, że władztwo nad tą firmą przejmuje syndyk. To on zdecyduje o przyszłości tej firmy. Syndyk może postanowić, że Res-Drob będzie kontynuować działalność gospodarczą i produkcję. Może też podjąć decyzję o wygaszeniu produkcji, zamknięciu firmy i wtedy nastąpi proces jej likwidacji.

– komentuje sprawę Lesław Zawada, wiceprezes Sądu Rejonowego w Rzeszowie cytowany przez serwis rzeszow.naszemiasto.pl.

Res-Drob ogłasza upadłość z zadłużeniem w wysokości 150,8 milionów złotych.

Restrukturyzacje przedsiębiorstw

Dwiema najbardziej zadłużonymi firmami, które rozpoczęły restrukturyzację w 2023 r., są VB Leasing SA oraz VB Leasing SA Automotive S.K.A.

Rozpoczęcie postępowań restrukturyzacyjnych w obu wymienionych przedsiębiorstwach jest ściśle związane z upadłością Getin Noble Banku. VB Leasing SA jeszcze do lutego br. działał pod nazwą Getin Leasing SA.

Głównym obszarem działalności obu spółek jest finansowanie leasingiem inwestycji firm, zwłaszcza w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Firmy finansują leasingi m.in. samochodów osobowych, pojazdów dostawczych, specjalistycznych środków transportu, maszyn rolniczych i budowlanych oraz łodzi i jachtów motorowych.

VB Leasing SA oraz VB Leasing SA Automotive S.K.A. działają na rynku odpowiednio od 15 i 10 lat, a suma ich zobowiązań wynosi aż 8,1 i 1,9 mld zł.

Na trzecim miejscu znalazł się Neonet SA.

Sprawa popularnej sieci elektromarketów odbiła się głośnym echem nie tylko w mediach branżowych. Kolejne serwisy prześcigały się w wiadomościach na temat rychłego upadku spółki, na co zareagowała ona oświadczeniem. Czytamy w nim:

Zarząd spółki Neonet S.A. zdecydowanie podkreśla, że złożona w dniu 27 listopada 2023 r. sanacja nie jest postępowaniem upadłościowym. Jest jednym z postępowań restrukturyzacyjnych, w ramach którego ma nastąpić reorganizacja firmy ukierunkowana na rozwiązanie aktualnych trudności i umożliwienie dalszego rozwoju biznesowego w kolejnych kwartałach 2024 r. Zarząd spółki Neonet S.A. jest zdeterminowany do uzdrowienia przedsiębiorstwa i prowadzenia działalności.

Zarząd spółki Neonet S.A. informuje także, iż w dniu 28 listopada 2023 r., złożony został także wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego. Krok ten został podjęty wyłącznie na wypadek, gdyby w toku priorytetowego postępowania sanacyjnego nie udało się osiągnąć konsensusu między spółką a jej kontrahentami.

Spółka nie zakłada, aby do tej sytuacji miało dojść, natomiast z uwagi na zabezpieczenie interesu kontrahentów i wierzycieli spółki, zarząd Neonet S.A. podjął decyzję o złożeniu obu wniosków.

Neonet podkreśla, że celem spółki jest przeprowadzenie postępowania sanacyjnego, co ma uchronić firmę przed koniecznością ogłoszenia upadłości.

Firma działa na rynku od 29 lat, a jej zadłużenie wynosi 671,7 mln zł.

Doradcy restrukturyzacyjni

Najbardziej aktywnym doradcą restrukturyzacyjnym, który zajmował się upadłościami przedsiębiorstw, okazała się w 2023 r. Renata Piętka. Ta prawniczka z Gdyni zajmowała się w omawianym okresie postępowaniami upadłościowymi 11 przedsiębiorstw, co oznacza, że była na tym polu niemal sześciokrotnie bardziej aktywna, niż w 2022 r.

Na drugim miejscu tego zestawienia znalazła się Aleksandra Strynkiewicz-Kondracka (rok temu ta sama pozycja, 7 spraw), a na trzecim ex aequo Marcin Kubiczek i Dominika Bączek z 6 postępowaniami.

Zdecydowanie więcej spraw przypadało na jednego doradcę (choć tu wymieniamy nie pojedyncze osoby, a całe kancelarie) w przypadku postępowań restrukturyzacyjnych.

Swoje działania na tym polu zdecydowanie zintensyfikował Michał Kolczyński. W 2023 r. występował w roli nadzorcy bądź zarządcy w 336 sprawach, podczas gdy rok wcześniej było ich 89. Stawia to go na pierwszym miejscu w rankingu najaktywniejszych doradców restrukturyzacyjnych w 2023 r.

Na drugim miejscu – identycznie jak przed rokiem – znalazła się kancelaria Mikulewicz Ostaszewski Restrukturyzacje. Tu również doszło do zwiększenia liczby obsługiwanych spraw w porównaniu do poprzedniego roku. W 2022 r. kancelaria zajmowała się 152 postępowaniami restrukturyzacyjnymi, podczas gdy rok później było ich już 179.

Trzecie miejsce należało do PF Restrukturyzacje. Ta kancelaria zajmowała się w 2023 r. 175 postępowaniami, podczas gdy rok wcześniej przypadło jej w udziale 201.

Najbardziej aktywnym doradcą restrukturyzacyjnym zajmującym się upadłościami konsumenckimi okazał się Grzegorz Wichrowski. W 2023 r. wrocławski syndyk zajmował się 220 sprawami, a rok wcześniej było ich mniej (120).

Większą niż przed rokiem liczbą spraw w 2023 r. zajmowała się też druga w zestawieniu kancelaria Bienioszek Biel Ujma Kaczor Doradcy Restrukturyzacyjni (było ich 216), a na trzecim miejscu znalazł się Marek Nowak ze 179 sprawami.

Zawartość rejestrów

Krajowy Rejestr Zadłużonych

W ubiegłym roku w Krajowym Rejestrze Zadłużonych opublikowano w sumie ponad 90 tys. obwieszczeń.

Najwięcej z nich (niemal 25 tys.) dotyczyło zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku o ogłoszenie upadłości. Nieco mniej (niewiele ponad 21 tys.) dotyczyło wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Wśród obwieszczeń dotyczących postępowań restrukturyzacyjnych największy udział miały obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, a następnie zarządzenia o wpisaniu do repertorium wniosku restrukturyzacyjnego oraz o zatwierdzeniu układu.

Tylko w 193 przypadkach udało się opublikować w KRZ prawomocne postanowienia o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Monitor Sądowy i Gospodarczy

Chociaż wszystkie postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne rozpoczęte 1 grudnia 2021 r. i później prowadzone są już w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, w starszych sprawach wszystkie informacje ogłaszane są nadal w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

W minionym roku w dzienniku urzędowym Ministerstwa Sprawiedliwości opublikowano w sumie ponad 20 tys. obwieszczeń, a więc niemal pięciokrotnie mniej niż w KRZ.

Połowę stanowiły ogłoszenia z sekcji „Inne”, w której pojawiały się m.in. postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli lub umorzeniu zobowiązań, a także przetargi na sprzedaż składników masy upadłościowej.

Składniki masy upadłości

Składniki majątku upadłych dłużników (np. nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne) są ujawniane przez syndyków w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Wierzycielom pozwala to pośrednio ocenić możliwości odzyskania swoich należności, a osobom zainteresowanym nabywaniem różnego rodzaju aktywów po atrakcyjnych cenach ułatwia poszukiwanie okazji zakupowych.

Jak widać na przygotowanym przez nas wykresie, pod względem liczebności zgłoszonych do KRZ składników masy upadłości przeważały w ub.r. samochody osobowe. Znaczny udział miały też maszyny przemysłowe oraz sprzęt komputerowy.

Uwagi metodologiczne

Wszystkie dane wykorzystane w raporcie pochodzą z Listy upadłości udostępnianej przez MGBI.

Oferowana w ramach tej usługi baza danych zawiera ustrukturyzowaną treść ogłoszeń publikowanych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) oraz Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG) wzbogaconą o informacje pochodzące z publicznych rejestrów działalności gospodarczej (KRS, CEIDG, REGON).

Statystyki dotyczące liczby postanowień o otwarciu postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego w poszczególnych latach i miesiącach zostały opracowane na podstawie dat wydania tych postanowień podanych w treści ogłoszeń opublikowanych w KRZ lub MSiG.

Ponieważ od dnia wydania postanowienia przez sąd do dnia jego publikacji mija zwykle co najmniej kilka dni, dane liczbowe zawarte w niniejszej publikacji mogą się nieznacznie różnić od danych dostępnych w opracowaniach, w których za datę ogłoszenia upadłości lub rozpoczęcia postępowania restrukturyzacyjnego przyjęto datę opublikowania postanowienia w KRZ lub MSiG.